TUỆ TAM MINH LÀ GÌ?
Tuệ Tam minh là loại trí tuệ cực sáng suốt, minh mẫn, không việc gì trong cuộc đời, của con người, loài người, trong không gian, vũ trụ mà không biết, không thấy của người tu theo Phật giáo, còn các tôn giáo khác không có loại trí tuệ đặc biệt này được. Chưa nói, muốn chứng được loại trí tuệ Tam minh này, thì hành giả phải tu đúng pháp môn, đó là pháp Tứ niệm xứ, nói đầy đủ là 37 phẩm trợ đạo, gồm Tứ chánh cần, Tứ bất hoại tịnh, Tứ vô lượng tâm, Tứ như ý túc, Tứ thánh định, Năm căn, Năm lực và Bảy giác chi. Nhập các con số hay các điểm này lại chúng ta có 37 điểm, tức 37 pháp, gọi là 37 phẩm trợ đạo như đã nói. Trong 37 điểm này, chúng ta thấy gồm có 5 con số 4, không phải chỉ có 3 con số 4, là: Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Tứ niệm xứ, như ghi chép, luận giải, thuyết giảng sai lạc của các dạng kinh sách của tu sĩ các hệ phái Phật giáo đã đang chăm chăm, chằm chằm thuyết giảng miệt mài từ bao lâu như thế.

Tam minh là chỉ cho nhóm tế bào não bộ con người, gồm ý thức, tưởng thức, thức uẩn khi đã được quét sạch mọi lậu hoặc tham sân si, dù chỉ nhỏ như hạt bụi, cũng không còn. Tình trạng này, vào lúc ấy của người tu chứng gọi là ý thức minh, tưởng thức minh và thức uẩn minh. Đó là sự sáng suốt, minh mẫn của tư tưởng, não bộ người tu khi đã tu đúng pháp, là con đường mà Đức Phật và các bậc thánh tăng, thánh ni đã đi qua xưa kia, nhất giữ đúng nền tảng giới luật, không hề vi phạm dù chỉ những lỗi nhỏ nhặt. Còn một người bình thường, không tu tập theo Phật giáo, hoặc cũng tu, mà tu sai pháp, không phải tu đúng 37 phẩm trợ đạo như đã nói, thì trí óc, tư tưởng của họ không bao giờ minh, tức sáng suốt được. Mà nó luôn trong tình trạng si mê, còn gọi là vô minh: không sáng suốt.

Như đã nói, khi ba cái thức trong não bộ con người, của người tu do tu đúng pháp giải thoát, nhất sống và giữ đúng giới luật, không hề vi phạm dù những lỗi nhỏ nhặt, từ 5 giới cư sĩ, đến 10 giới Sadi, 250 giới Tăng và 348 giới Ni thì bấy giờ nó sẽ minh, gọi là trí tuệ Tam minh. Trí tuệ Tam minh là loại trí tuệ thấy biết xuyên qua cả ba thời quá khứ, hiện tại, vị lai, nói rộng hơn, không có gì ở trong không gian, trong vũ trụ bao la, rộng lớn, thăm thẳm, không ngằn mé, ranh giới kia mà tuệ Tam minh không nhìn thấy, không biết tới được. Nói gì sự hiểu biết về con người nhỏ bé này. Ví dụ, người chứng được trí tuệ siêu việt này, nếu họ muốn biết ngày xưa, cách nay 200 năm, Hoàng đế Quang Trung đã từng đánh giặc Thanh như thế nào? Trong bao nhiêu ngày là đuổi được giặc xâm lăng? Ngày ấy, giặc Thanh kéo qua chiếm đóng Hoàng thành Thăng Long quân số là bao nhiêu? Tàn chiến cuộc, số giặc còn sống chạy về bên kia biên giới là bao nhiêu? Số tử vong, bị vùi lấp, chôn vùi tại kinh thành Thăng Long, còn gọi là gò Đống Đa, là bao nhiêu? Nhưng, quan trọng hơn hết, là ngày ấy Hoàng đế Quang Trung đã xuất chinh, kéo đội hùng binh cứu viện Tây Sơn tại Phú Xuân lên đường Bắc tiến là ngày mấy tháng mấy của năm Mậu Thân 1788 để kịp có mặt tại Thăng Long, rồi bất ngờ thọc năm mũi tiến công vào năm cửa thành, hốt cốt sạch sẽ đám giặc cướp nước đúng đêm 30 trừ tịch? Vắt qua năm ngày đầu xuân Kỷ Dậu 1789.

Xa hơn, người chứng tuệ Tam minh tất nhiên lúc ấy sẽ sử dụng Thiên nhãn thông, Thiên nhĩ thông để nhìn và nghe lại thời quá khứ, cách nay hơn 2500 năm Đức Phật đã từng thuyết giảng những loại kinh gì? Có các kinh như Hoa Nghiêm, Pháp Hoa, Lăng Già hay không? Nhân tướng Đức Phật như thế nào? Người có 32 tướng tốt và 80 vẻ đẹp không? Hay đây do người sau thêm thắt, thêu dệt? Cuối cùng, Đức Phật nhập niết bàn vào ngày tháng năm nào? Sau khi người ra đi, nhục thân của người đã được chôn táng theo cách thông thường hay được trà tỳ, lấy xá lợi phân chia cho các nước như ghi chép của các dạng kinh sách? Lại người sinh vào ngày tháng năm nào? Là con của ai? Có phải vua Tịnh Phạn, Hoàng hậu Ma Gia là song thân của người hay không?

Và xa hơn nữa, người chứng tuệ Tam minh cũng sẽ quan sát vũ trụ đã từng hình thành, sinh khởi như thế nào, hiện có bao nhiêu hành tinh sống: có các loài động thực vật và loài người sinh sống, hành tinh chết: không có sự sống, và con người xuất hiện trên hành tinh này cách đây mấy triệu, mấy tỷ năm? Và trong cõi vô biên vô thủy vô chung vô cùng đầy mây xanh mây trắng mây và mây lơ lửng, bay hoài ngàn năm kia, mắt người không nhìn thấy được, có các từng trời nào, gồm 33 cõi, như kinh sách từng thuyết giảng, cho biết hay không?

Nói chung còn có biết bao điều mà con người, nhân loại hằng khao khát, trông mong tìm hiểu cho tới bờ tới bến mà cũng đành chịu, bó thay, thúc thủ, không làm gì được bởi trí óc hạn hẹp, thấy và hiểu luôn nằm trong hạn định, có chừng mực của mình từ thuở khai thiên lập địa cho đến ngày nay. Chỉ đến khi nào thế giới có người thực hiện được tuệ Tam minh như đã nói, thì cũng chỉ đến khi ấy tất cả mọi thắc mắc, nghi ngờ về thế giới bao la, mênh mông, về con người với những ẩn số vô cùng bí mật, chưa bao giờ bị khám phá mà mắt người không làm sao nhìn, hiểu, thấy mới được giải quyết thông suốt, rành mạch, sòng phẳng. Chúng ta cũng chỉ biết chờ mong sao chóng đến ngày ấy. Chớ còn biết làm gì hơn. Nhất niềm hy vọng người có loại trí tuệ siêu việt ấy sẽ là con dân của nước Việt dấu yêu. Mong thay. Lành thay.

Chỉ có tuệ Tam minh của bậc Alahán mới có thể nhìn xuyên qua bóng đêm của vũ trụ mà thôi.

Nói thêm đoạn. Cách nay hơn 2500 năm, tại Nepan-Ấn Độ thì Đức Phật là người đã chứng và thực hiện được loại trí tuệ siêu việt này. Vì thế, người được gọi là bậc Nhất minh. Nếu thời nay, ở bất cứ quốc gia, đất nước nào, mà có người thực hiện được tuệ Tam minh, thì người đó là bậc Nhị minh. Nhưng có thể, người hay bậc Nhị minh đó chỉ có thể xuất hiện ở nước Việt mà thôi. Nói như thế bởi trong thời đại này là thời đại của Hồ Chí Minh, người đã có công phát động cuộc trường kỳ kháng chiến, khởi nghĩa, vận động nông dân, đứng lên đánh đuổi, quét sạch các tập đoàn cát cứ vùng miền, đuổi giặc xâm lăng, thống nhất đất nước, gom giang sơn về một mối, không còn tình trạng chia ba xẻ bảy như thời trước kia nữa. Với bằng chứng mà bất cứ ai ai cũng rất dễ nhìn thấy, là không ở đâu, đất nước nào mà Phật giáo lại phát triển mạnh mẽ, rực rỡ hơn như tại nước Việt trong thời kỳ, thời đại Hồ Chí Minh này đây. Với sự kiện quá ư đặc biệt thế này, thì có thể nói, Hồ Chí Minh chính là người đã mang lại, làm sống lại nền đạo đức giải thoát Phật giáo mà ngày xưa Đức Phật đã từng khổ công gầy dựng, phát triển sau ngày viên mãn con đường tu tập gian khổ cho dân tộc, đất nước của mình, và còn cho cả nhân loại vậy. Chúng ta có quyền hy vọng sự việc rồi sẽ được diễn ra như thế.

Riêng người thứ ba, bậc Tam minh, chúng ta chưa biết sẽ xuất hiện vào thời kỳ nào, ở đất nước nào?

Tóm lại. Tam minh còn để chỉ cho ba thời quá khứ, hiện tại, vị lai với ba bậc tu chứng của ba thời kỳ này vậy.