NHƯ THẾ NÀO LÀ ĐỌC VÀ HIỂU MỘT VĂN BẢN

NHƯ THẾ NÀO LÀ ĐỌC VÀ HIỂU MỘT VĂN BẢN...
Trong Kiều, câu 2457 ghi là:
Đóng quân làm chước chiêu an...

Câu này có nhiều chữ sai so với nguyên bản, trước hết, đó là chữ "dùng" đã bị chỉnh sửa thành chữ "làm". "Dùng" ở đây nên hiểu là khi hữu sự thì trí óc, tư tưởng, tâm ý niệm của con người sẽ được người ta mang ra vận sử dụng cho những công việc cần thiết gì đó. Vì thế, nó phải được viết là "dùng", "dùng chước" chớ không phải là "làm", "làm chước" như làm việc, làm việc này việc kia như các bản Kiều hiện có mặt trên thị trường văn học Việt Nam thủ giữ cứng ngắc bao lâu. Cho ví dụ về chữ "dùng" này. "Anh hay chị phải dùng con dao này để làm việc đó, con dao kia không được đâu". Chứ không thể nói: "Anh hay chị phải làm con dao này để làm việc đó, con dao kia không được đâu". Đây là sự khác biệt hoàn toàn của hai chữ, "dùng" và "làm" so với ghi chép trong các văn bản Kiều như đã nói. Tuy hai chữ đều mang nghĩa là động từ như nhau. Nói khác đi, "dùng" là động từ nội động, còn "làm" là động từ ngoại động. Ví dụ tiếp: "Mình sẽ dùng người này vào công việc gì đây?". Theo đó, khi người kia được sử dụng cho công việc nào đó, thì lúc bấy giờ anh ta sẽ làm các phần việc được giao. Có triển khai, nói, giải rõ ra như vậy thì chúng ta mới có thể biết được những cái sai của chữ nghĩa trong các văn bản văn sử học cụ thể, chi tiết là thế nào, ở đây là cái sai trong câu Kiều 2457 với chữ bị chỉnh sửa như đã nói.

Các chữ sai còn lại trong câu là hai chữ "chiêu an". Đây là hai chữ "Lưu Bang" chớ không phải "chiêu an". Lưu Bang là Hán Cao Tổ Lưu Bang, nhân vật lịch sử có thật, sống cách đây 200 năm trước công nguyên. Thời đó, khi giặc Hung Nô xâm phạm xuống vùng chiến lược phía nam, Hán Cao tổ Lưu Bang đã thân chinh giao chiến với giặc Hung Nô, bị Mạo Đốn vây khốn ở Bạch Đăng sơn (phía đông huyện Đại Đồng tỉnh Sơn Tây ngày nay). Lúc đó Lưu Bang đã dùng kế của Trần Bình, sai người tặng một món lễ hậu cho vợ của Mạo Đốn là Yên thị, thỉnh cầu bà ta giúp đỡ giải vây.

Khi sứ giả nhà Hán mang vàng bạc châu ngọc sáng lóng lánh đến trước mặt Yên thị, Yên thị đã động lòng. Tiếp đó, sứ giả lại đưa ra một bức tranh mỹ nữ, nói với Yên thị: "Hoàng đế trung nguyên sợ rằng Đại vương sẽ không chịu rút quân, nên chuẩn bị đem người đẹp này trước tiên tới cho Đại vương xem". Yên thị vội nói: "Không cần, không cần như vậy, chỉ cần ta khuyên giải giúp là được rồi". Thế là tối hôm đó, Yên thị đã thuyết phục được Mạo Đốn, hạ lệnh cho quân lính mở cửa, nhờ vậy, Lưu Bang thoát được khỏi vòng vây. Đây là một trong nhiều dẫn chứng lịch sử đã từng dùng tiền bạc mua chuộc nội gián để giải vây tình thế cấp bách, ngàn cân treo sợi tóc vậy.

Như vậy, căn cứ vào những câu chuyện từng xảy ra trong lịch sử với tích Lưu Bang dùng tiền bạc, ngọc ngà mua chuộc hòng chuẩn bị cho âm mưu, kế hiểm nào đó có lợi cho bản thân và tổ chức, phe phái. Thì khi trần thuật lại câu chuyện tại kinh đô Phú Xuân thời Quang Trung Nguyễn Huệ đóng đô tại đây đã từng xảy ra những gì để rồi sau đó phải bị Hồ Tôn Hiến Nguyễn Nhạc và đám loạn tướng phục kích ám hại ngay tại cửa biên, bên bờ sông Tiền Đường là Nguyễn Du cũng phải ghi đúng lại như vậy, không sai ly hào nào. Đó là việc Hồ Tôn Hiến Nguyễn Nhạc nhỏ to dàn xếp, tổ chức, bàn mưu, dùng kế hối lộ, cho đám quan tướng thân tín mang vàng bạc châu báu tới dâng lên cho Bắc cung Hoàng hậu, vợ của vua Quang Trung hòng mua chuộc, lấy lòng, đòi hỏi, đưa ra những yêu sách gì đó có lợi cho âm mưu, kế hoạch tiến đánh Phú Xuân, phục kích, ám hại Quang Trung tại cửa biên, bên bờ sông Tiền Đường vào tháng 9 năm Nhâm Tý 1792 như đã nói.

Câu 2457 sai bậy, vô nghĩa đó chúng tôi chỉnh sửa lại như sau cho đúng với những gì từng xảy ra trong lịch sử:

Đóng quân dùng chước Lưu Bang...

Tiếp theo, là câu 2458:
Ngọc vàng gấm vóc sai quan thuyết bàn...

Câu này có một chữ sai, đó là chữ "bàn", "bàn luận", nói chuyện, chớ không phải "hàng", "thuyết hàng" như các văn bản Kiều xưa nay ôm ấp, thủ giữ như gìn vàng giữ ngọc. Còn "quan" ở đây chính là chữ -nhất tự, đồng âm, đa nghĩa- dùng ám chỉ thẳng vào mặt tướng Trần Quang Diệu, chồng nữ tướng Bùi Thị Xuân, một trong những loạn tướng dưới trướng Quang trung từng cùng thò tay móc nghéo, phối hợp, dẫn, rước Hồ Tôn Hiến Nguyễn Nhạc từ thành Đồ Bàn An Nhơn về tập kích, đánh phủ đầu, ám hại Quang Trung Nguyễn Huệ ngay tại triều đình Tây Sơn bên bờ sông Tiền Đường vào tháng 9 dương lịch năm Nhâm Tý 1792. Thời điểm này, căn cứ vào ghi chép của lịch sử, nhất trong bài thơ Ai tư vãn do Hoàng hậu Thu Mai sáng tác đã cho biết Quang Trung Nguyễn Huệ hiện đang bị chứng bệnh đau gì đó hành hạ:

Từ nắng hạ mưa thu trái tiết,
Xót mình rồng mỏi mệt chẳng yên.
Xiết bao kinh sợ lo phiền,
Miếu thần đã đảo thuộc tiên lại cầu.
Khắp mọi chốn đâu đâu tìm rước,
Phương pháp nào đổi được hay chăng?
Ngán thay máy tạo bất bằng,
Lòng trời giáo giở vận người biệt ly...

Chúng ta lưu ý câu bát cuối có chữ "trời". "Trời" ở đây là ám chỉ cho vua, tức chỉ, nói móc méo, bóng gió cho gã vua tặc Hồ Tôn Hiến Nguyễn Nhạc.

Cọng với việc người từng được xem là tuyệt đối trung thành, tận tụy, dám hy sinh tất cả để bảo vệ sơn hà xã tắc, cho nhà Tây Sơn là danh tướng Võ Văn Dũng hiện đang ở bên Tàu với công tác ngoại giao trọng yếu giữa hai nước sau chiến cuộc xảy ra từ mấy năm trước đó. Với hai lý do cơ bản, trọng yếu này là đủ để cho đám loạn tướng, đại diện là Trần Quang Diệu thừa sức rước, dẫn đội quân cảm tử với lá cờ thêu bốn chữ ĐẠI QUAN CHINH PHỦ -không phải Đại quan chiêu phủ, bản văn xuôi- vào tấn công, đánh phủ đầu kinh đô Phú Xuân, dàn thế trận phục kích, ám hại Quang Trung Nguyễn Huệ rất dễ dàng, không một chút khó khăn, mệt nhọc nào cả.

Câu 2460 tiếp theo sự việc có một chữ sai, đó là:

Hai tên thế nữ ngọc vàng nghìn cân...

chớ không phải:

Hai tên thể nữ ngọc vàng nghìn cân...

"Thế nữ" ở đây là ám chỉ cho hai vị trí vô cùng trọng yếu của hai nhân vật nữ chủ chốt trong triều Tây Sơn tại kinh đô Phú Xuân. Đó là nữ tướng Bùi Thị Xuân và bà tả cung Bùi Thị Nhạn. Hai người đàn bà họ Bùi này theo lịch sử cho biết là có bà con, họ hàng thân thuộc gần gũi với nhau, nhất khi phong trào cách mạng Tây Sơn khởi lên từ năm Tân Mão 1771 thì họ lại là những người cùng đứng sát cánh bên nhau trong công cuộc khởi nghĩa, vây đánh thành ấp, khủng bố tinh thần đám giặc cát cứ vùng miền. Nhưng chữ "thế" đặc biệt, được thi hào Nguyễn Du dùng để ám chỉ những ẩn khuất lịch sử vô cùng trọng đại sau đã bị chỉnh sửa, biến thành chữ bậy bạ, tào lao, vô nghĩa là "thể", "thể nữ". Trong khi "thế nữ" là chỉ vào hai vị trí của hai con người có một thế lực rất lớn trong triều đình Phú Xuân là nữ tướng Bùi Thị Xuân và bà tả cung, sau là chánh cung Bùi Thị Nhạn. Trong Kiều Nguyễn Du cà tửng gọi bà Bùi Thị Nhạn là Hoạn Thư.

Theo ghi chép trong sách Nhà Tây Sơn của đồng tác giả Quách Tấn-Quách Giao, bà Bùi Thị Xuân là con của ông Bùi Đắc Chí, gọi Bùi Đắc Tuyên, cậu ruột vua Cảnh Thịnh bằng chú. Nguyên ông Bùi Đắc Lương là một cự phú thôn Xuân Hòa, huyện Tuy Viễn. Ông Lương sanh ra năm người con, ba người con trai là Bùi Đắc Chí, Bùi Đắc Trung, Bùi Đắc Tuyên và hai người con gái là Bùi Thị Loan, Bùi Thị Nhạn. Như vậy, bà Bùi Thị Xuân gọi bà Bùi Thị Nhạn bằng cô, nhưng Bùi nữ tướng lớn tuổi hơn, và lại là người đào tạo bà Bùi Thị Nhạn sau này thành một tay nữ kiếm khách, đứng trong hàng ngũ nữ quân nhân do mình trực tiếp lãnh đạo.

Chỉ có chấp nhận hành động, việc làm mà trong bộ môn văn học ngày nay gọi là ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN thì từ đó chúng ta mới có điều kiện, cũng như mới bắt đầu có thể cùng ngồi xuống bàn bạc, nói chuyện để làm sáng tỏ lại những ẩn khuất lịch sử hậu bán kỷ 18 qua tác phẩm rút ruột để đời của thi hào Nguyễn Du. Truyện Kiều. Còn nếu chúng ta không chấp nhận tư tưởng, việc làm gọi là ĐỌC VÀ HIỂU VĂN BẢN là rất cần thiết, quan trọng cho công tác sàng lọc, thẩm định và đánh giá lại những tác phẩm văn học cùng những tác giả liên hệ của đất nước, dân tộc qua các thời kỳ đang là hay những cuộc chuyển giao lịch sử mà óc tưởng tượng phong phú, đa dạng đã ra ngoài sức của tôi anh chị. Thôi thì những bài viết mang tính khám phá, điều tra phá án tuyệt hay dạng này của chúng tôi cũng đành phải mang ném quách vào sọt rác cho xong. Vì nó chẳng mang lại chút giá trị, lợi ích nào cả cho những ai.

Phải không tôi anh chị?

(11 tháng 11, lúc 19h27)