QUA ĐÈO NGANG

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới suối rình vài chú,
Thấp thoáng trên dông hiện chóp nhà.
Nhớ nước đau lòng gương quốc quốc,
Thương nhà khổ miệng ảnh gia gia.
Dừng chân trú giữa trời non nước,
Một ẩn tình chung ta biết ta.

Bài thơ này chúng tôi chỉnh lại cho đúng với nguyên bản của Bà Huyện khi xưa. Đây là bài thơ mật mã, không phải bài thơ tả cảnh tả tình đọc cho vui tai vui miệng mà Bà Huyện dùng để chỉ nơi chôn giấu những bí mật của Nhà Tây Sơn do chính La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp bí mật thực hiện sau khi bất ngờ Hoàng Đế Quang Trung ra đi vào năm Nhâm Tý 1792. Bởi cụ ở làng Nguyệt Ao cách đó -Hoành Sơn Quan- khoảng 60km.

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời non nước,
Một mảnh tình riêng ta với ta.

Kèm theo là bài thơ hiện nằm trong bộ môn văn học Bắc Nam, nói đúng hơn là nằm trong tất cả mọi tư tưởng, đầu óc của dân tộc Việt kể từ khi bài thơ này ra đời, xuất hiện với cả nguyên bản và dị bản. Đây là bài thơ tầm bậy, tào lao thiên tướng, tréo cẳng ngỗng trật cù chìa, chả giống con giáp nào trong 12 con giáp cả bởi nó có tới 15 chữ sai lệch, vô nghĩa nhưng vẫn được các nhà văn học cùng đám thầy cô giáo cần cù, tích cực mang ra giảng dạy cho học sinh các cấp hai miền Nam Bắc từ hơn 200 năm nay! Đồng thời nó cũng rất hân hạnh, quá diễm phúc khi được đám văn thơ cù lần sốt sắng, chộp rộp lận lưng mang đi khắp nơi bình giảng, lý luận lung tung khiến thành một trò buồn cười quá chớ mà cười sao cho nổi cách nào! Mà hễ nhe răng cười thì liền bị ghè, bị xúm cho là phạm húy-phạm thượng khiến độc lập, tự do, dân chủ bị mất ngay liền. Tức thiệt là tức. Híc híc...